De TRIS en de Savanne Rally

door Roland Grasman

Rally in Suriname is eigenlijk geen rally.

Althans niet zoals de Rally van Monte Carlo of de Dakar. Een meer juiste benaming is betrouwbaarheidsrit of sterrit. Niet pure snelheid, maar het op de juiste tijd - niet te vroeg, niet te laat – en zo nauwkeurig mogelijk de uitgezette route berijden, dat is het primaire doel.

In het algemeen liggen de gemiddelde snelheden onder de 25 km/uur. Maar op langere overbruggingsstukken, b.v. op de Afobakaweg, kan die gemiddelde snelheid oplopen richting 50 km/uur.

Met name buiten Paramaribo, met polders overgaand in uitgestrekte savannes afgewisseld door bos, is het terrein soms zodanig veeleisend dat zelfs 4x4 auto’s komen vast te zitten. Dan is achterlopen op het tijdschema meer regel dan uitzondering en zijn hogere snelheden soms onvermijdelijk om weer wat verloren tijd in te halen.

Goed, toch maar Rally dan …

Rally’s zijn er al vrij lang in Suriname. Personeelsverenigingen van b.v. Suralco en Billiton organiseerden wel eens funrally’s met ludieke opdrachten en een hoog puzzelgehalte. Meer serieus waren de Faja Lobi Rally sinds 1957 en de Roode Kruis Sterrit sinds 1960. Deze beide rally’s werden door de TRIS-officieren georganiseerd en startten en finishten op de V.O.S. De Faja Lobi Rally was voor genodigden, terwijl de Roode Kruis Sterrit voor iedereen toegankelijk was en fundraising tot doel had.

Begin 1970 werd de Cayenne-Paramaribo Rally georganiseerd om het toerisme tussen Frans Guyana en Suriname te stimuleren toen de veerverbinding St. Laurent - Albina de oversteek per auto over de Marowijne vergemakkelijkte. Het idee voor deze rally kwam van Rick Morren, Public Relations Suralco, en werd daarna met name door Jos Fontaine, luchtfotograaf bij het Centraal Bureau Luchtkartering, verder vormgegeven. Maar de in de route opgenomen savannes in Frans Guyana moesten helaas worden overgeslagen vanwege het te natte, sopperige zand.

Het idee van die savannes bleef echter hangen bij Jos Fontaine en nog in november van hetzefde jaar 1970 organiseerde hij met een heel team een 2-daagse z.g. Savanne Rally.

Maar dit ambitieuze evenement vereiste een enorme ondersteuning. En daarbij kwam de TRIS in beeld: medische verzorging, logistiek, veldkeukens, infrastructuur zoals tijdelijke bruggen, de TRIS was overal bij en met een groot aantal vrijwilligers.

Savanne Rally 1970

Vanaf het Hoofdkantoor van de Suralco ging deze allereerste Savanne Rally van start op zaterdagmorgen 7 november 1970 met 57 deelnemende equipes, elk bestaande uit een bestuurder en een navigator. Via het Pad van Wanica ging het richting Paranam en van daaruit naar Afobaka, waar de deelnemers om ongeveer 2 uur ‘s middags aankwamen. Na een rustpauze van 1 uur richting Brownsberg, waar de overnachting was in een STINASU-kamp. De volgende morgen alweer vroeg van start om 4 uur. Na een z.g. ontbijt-VTC (Vaste Tijd Controle) was de Finish zo rond 11-12 uur op het vliegveld Zanderij. Daar volgde nog een afsluitende behendigheidsproef. Einduitslag ’s avonds op de V.O.S. met een 2^e plaats voor de TRIS-deelnemers P.W. Strik/B. van der Meer in een Jeep.

Start bij het Suralco Hoofdkantoor aan de van ’t Hogerhuysstraat op zaterdag 7 november vanaf 09:30 uur ’s morgens met gewone personenauto’s.

Overzichtsfoto van de ontbijt-VTC verzorgd door de TRIS, ergens in de savanne op zondag 8 november 1970. Linksboven de deelnemende TRIS Jeep van equipe #57 P.W. Strik/B. van der Meer.

Zondag 8 november 1970. Behendigheidsproef op het vliegveld Zanderij als afsluiting van de rally.

Savanne Rally 1971

Dit jaar was de start al op vrijdagavond 5 november 1971 vanaf een startplatform voor het Ministerie van Financiën op het Oranjeplein. De rally besloeg nu 3 dagen van vrijdag – zondag.

De route ging het door de polders richting Carolina alwaar de deelnemers on ongeveer 5 uur ’s morgens arriveerden. Hier werden de deelnemers plus de gehele verzorgingskaravaan overgezet op het z.g. Suralcoveer, dat tenminste 70 auto’s kon overzetten in één keer. Van daaruit ging de route door de Jodensavanne en het Mapanegebied. Ook het 200 jaar oude Cordonpad werd opgenomen in de route. Tegen 4 uur ’s middags arriveerden de deelnemers te Blaka Watra alwaar de overnachting was. Op zondagmorgen in een aaneengesloten file terugrijdend naar de Surinamerivier voor de oversteek met het Suralcoveer. Daarna de O.P. Savanne en de savannes rondom Zanderij om ten slotte bij het vliegveld Zanderij aan te komen voor de afsluitende behendigheidsrit.

Van de TRIS-deelnemers eindigde Jan Fase op de 2^e plaats en Cees Monteban op de 3^e plaats.

Start vanaf het startplatform van Equipe #24 van mej. M. Smit (L)/Alma S. Jagdewsingh (R). Er deden in totaal 3 vrouwenequipes mee.

Controlepost met 3 TRIS-sers in het midden en 2 SARK-bestuursleden.

Nachtelijke soep + broodjes uitgifte door de TRIS bij een Vaste Tijd Controle (VTC).

Controlepost onderweg, met 2^e van rechts een TRIS-vrijwilliger.

Oprit voor het Suralcoveer met een heel aantal TRIS-vrijwilligers zichtbaar.

Suralcoveer Carolina- Pierre Kondre v.v.

Veer "IJzerhart". Niet zeker welke oversteek dit is. Wel heel veel TRIS-vrijwilligers aan het werk!

Op zaterdag 6 november 1971 werd door de TRIS een 60 m lange pontonbrug over de Mapanekreek gelegd, die onmiddellijk na de laatste deelnemer weer werd afgebroken.

De kreek bij Blaka Watra was ook opgenomen in de route. Op de achtergrond een TRIS-Jeep op zijn beurt wachtend voor de oversteek.

Kreek bij Blaka Watra genomen door een Ford Capri. Navigator Herman Verhaar loodst zijn bestuurder Derk Hoogenkamp veilig naar de overkant. Op de achtergrond toekijkende TRIS-vrijwilligers.

Savanne Rally 1972

Ook dit jaar was de start op vrijdagavond 27 oktober 1972 vanaf een startplatform voor het Ministerie van Financiën op het Oranjeplein. De rally besloeg 3 dagen van vrijdag – zondag. Finish opnieuw op Zanderij met een afsluitende behendigheidsproef.

Over de eindeloze grasvlaktes van de Coesewijne Savanne met kompas en luchtfoto’s, gevolgd door een “luxe” overnachting in het militaire kamp te Zanderij. Ook de Gross Savannne met zijn verlaten gouddelverkampjes en het spoorlijntje werden aangedaan. De organisatie had bij wijze van stunt ‘s Lands Spoorwegen gevraagd om de draisine laten rijden, die al fluitend iedere keer vlak voordat een deelnemer de spoorlijn overstak aan kwam rijden!

Van de TRIS-deelnemers eindigde navigator Cees Monteban op de 1^e plaats samen met Reginald Boiten (Suralco).

Start van vrouwenequipe #21 Rena Gerrits-Lentze (L)/Aisha Ali (R).

Een Ford Taunus steekt de spoorlijn over vlak voor de draisine in de Gross Savanne.

TRIS equipe #44 Beekhuis/Quintus in een Jeep Nekaf, die als 31e finishte.

De latere winnaars Equipe #1 Reginald Boiten (R)/Cees Monteban (L) in een Datsun.

Een VW op de evenwichtsbalken tijdens de afsluitende behendigheidtesten op Zanderij.

Winnaars Reginald Boiten (R)/Cees Monteban (L) tijden de prijsuitreiking op 31 oktober 1972 op de V.O.S.

Savanne Rally 1973

Vrijdagavondstart op 2 november 1973 vanaf een startplatform voor het Gouverneurshuis op het Oranjeplein. In totaal 3 dagen van vrijdag t/m zondag. Op zaterdag was er een lunch in het Prinses Beatrix Kampement. De overnachting was in het militaire opleidingsbivak Loksi Hati, waar voor het eerst een per computer berekende tussenuitslag werd bekend gemaakt. Op zaterdag 3 november werden de controlekaarten van alle deelnemers vanuit Loksi Hati naar Paramaribo gebracht met behulp van koeriers en motorordonnansen. Deze controlekaarten moesten eerst worden omgezet in ponskaarten die vervolgens door de computer werden ingelezen. De berekende tussenuitslag werd daarna overgeseind naar Loksi Hati en was ook dezelfde avond nog te zien op de STVS.

Een uitzonderlijk nat jaar waarin de 4x4 auto’s duidelijk in het voordeel waren. De zwaarste Savanne Rally tot nog toe.

Finish deze keer in Paramaribo met een afsluitende behendigheidsproef op het Kermisterrein aan de Kernkampweg.

Van de TRIS-deelnemers eindigde navigator Jaap Vreeken als 3e samen met bestuurder Roel Timmers (Suroto).

De 3e plaats was voor VW Equipe #26 Roel Timmers (L)/Jaap Vreeken (R).

Start van Boy Wybenga (R)/Wim Smit (L). Gouverneur Johan Ferrier met de geblokte startvlag.

De zelfbouw VW-buggy “KIKKIE”, kennelijk gesponsord door Kersten met het schoenenmerk “Kikkie”.

De Saronbrug over de Saramaccarivier. Direct links en rechts van de brug 2 witte borden met daarop “Heden wordt gereden Savanne Rally 1973”.

De toegangsweg naar het militaire opleidingsbivak Loksi Hati, waar de overnachting was.

Hoe nat het was in de savanne.

Catering door de TRIS en Parbo.

Collage van de VTC (Vaste Tiid Controle) op Zanderij. Linksboven en rechtsboven 2 overzichtsfoto’s. Linksonder: de witte VW van het TRIS Medisch Team van Dr. Kildare en Dr. Zhivago. Rechtsonder: Shell Tanker en Ford Escort.

Collage van de klassementsproef op het Kermisterrein aan de Kernkampweg onder grote publieke belangstelling.

Certificaat van Verdiensten uitgereikt aan TRIS vrijwilliger Hans Kapiteijn.

Savanne Rally 1974

De eerste Jubileum Savanne Rally. Voor het eerst 4 dagen lang, met de Start op donderdagavond 31 oktober 1974 en de Finish op zondagmiddag 3 november 1974. Het belangrijkste verschil met de 4 voorgaande rally’s was dat deelneming met 4x4 auto’s niet meer was toegestaan.

De TRIS was erbij voor het 5^e opeenvolgende jaar. Met de naderende Onafhankelijkheid was het ook meteen de laatste keer. Samen met de Parbo Centrale ondersteunden zij de rally opnieuw met logistiek, catering, medische en technische assistentie.

De opzet van de rally was dat alle hoogtepunten uit de 4 voorgaande rally’s erin moesten zitten, inclusief het Suralco-veer over de Surinamerivier. Toch was er nog ruimte voor wat noviteiten. Zo werd de verbindingsweg Berlijn – O.P. Savanne voor het eerst gebruikt. Ook was er voor het eerst grote deelname vanuit buitenland: 5 teams uit Guyana en individuele deelnemers komende uit Aruba, Brazilië en Curaçao.

Deze rally had 2 overnachtingen op de Mazaronitop te Brownsberg naar de tweede overnachting in het militaire bivak bij Logas op de O.P. Savanne

De Finish was keer in Paramaribo met een afsluitende behendigheidsproef op het Kermisterrein aan de Kernkampweg.

Van de TRIS-deelnemers eindigde navigator Jaap Vreeken als 1e samen met bestuurder Roel Timmers (Suroto).

Vóór de start: Equipe #4 Roel Timmers (R)/Jaap Vreeken (L).

TRIS-vrijwilliger Kees Tempelaar reed meer met deze Jeep met brancard.

Voldoende zand, waarbij in sommige gevallen schop en plankjes niet volstonden.

Deze VW moest hier opgeven en werd afgevoerd door de TRIS-sleepdienst.

Het modderige parcours van de klassementsproef onder grote publieke belangstelling.

Krantenfoto van de winnaars Roel Timmers/Jaap Vreeken.

Samenvatting

De TRIS aanwezigheid in de eerste 5 Savanne Rally’s heeft heel stevig fundament onder de Savanne Rally gezet waarop latere generaties organisatoren konden voortbouwen. Vanaf 1975 zijn de taken van de TRIS vrij geruisloos opgepakt door andere bedrijven en instanties.

Ook op sportief vlak liet de TRIS zich gelden in die eerste 5 jaar. 2 Savanne Rally overwinningen, beide met een TRIS-ser als navigator: Cees Monteban (1972) en Jaap Vreeken (1974). Verder nog wat 2^e en 3^e plaatsen.

Toekomst

Na de 1^e Savanne Rally in 1970 werd begin 1971 de Surinaamse Auto Rally Klub opgericht met als hoofddoel om jaarlijks de Savanne Rally te organiseren.

Dat is vrij goed gelukt. De laatste Savanne Rally 2024 was de 46e. Voor de hoofdrekenaars: inderdaad 9x heeft de Savanne Rally niet plaatsgevonden. Dat had te maken met de jungle-oorlog (1986-7), de economische malaise (1989-90, 1992-4) en Covid (2020-2). Zwaarwegende externe omstandigheden dus.

De 47^e editie staat inmiddels ingepland voor 7-9 november 2025. De start is altijd te volgen via een livestream op YouTube.

Roland Grasman: Zelf was ik geen TRIS-ser, maar vervulde ik mijn 18 maanden dienstplicht gewoon in Nederland. Direct daarna vertrok ik met mijn vrouw naar Suriname en werkte 6 jaar bij de Suralco (1977-1983). In 1978 raakte ik met frisse tegenzin betrokken bij de jaarlijkse Suralco Rally als deelnemer. Vanaf dat moment was ik verslaafd en reed ik in principe mee in elke rally. Gedurende 2 jaar zat ik in het Bestuur van de Surinaamse Auto Rally Klub (SARK). In 1981 lukte het om de Savanne Rally zelf te winnen, samen met mijn Surinaamse bestuurder. Ruim 5 jaar geleden heb ik met een ex-Suralco collega een Facebookgroep opgezet: “Auto Rally Historie Suriname”, primair voor oud-rallyrijders, maar ook voor de huidige generatie rallyrijders en eventueel andere geïnteresseerden.

Mochten er lezers van dit artikel zijn die zelf nog over foto’s van de Savanne Rally beschikken, dan hou ik mij daar zeer voor aanbevolen! U kunt uw digitale foto’s toezenden aan de redactie, dan komt het daarna wel bij mij.