De West en Suriname tijdens de Tweede Wereldoorlog

De verhalen van Nederlandse soldaten die hun dienstplicht in Suriname vervulden kent bijna niemand, terwijl veel mensen een buurman, oom of vader blijken te hebben die in Suriname heeft gediend. Tussen 1945 en 1975 vertrokken er in totaal zo’n 20.000 Nederlandse jongens van vaak net 18 jaar oud naar Suriname om daar hun diensttijd te vervullen bij de TRIS (Troepenmacht in Suriname), die stond voor vrede en veiligheid. Er is maar weinig bekend over deze voor velen van hen toch zo’n bijzondere periode in hun leven.

Ze hadden vaak geen idee wat ze te wachten stond in dit vrijwel onbekende stukje Nederland, vol vreemde volkeren en culturen ver van huis. Ook zijn er helaas zo’n 50 soldaten niet teruggekeerd naar huis door uiteenlopende oorzaken zoals tropische ziekten en noodlottige ongevallen.

Laat deze DAF YA-616 een rijdend eerbetoon zijn aan hen wier geschiedenis te lang is genegeerd. Tijdens Dodenherdenking op 3 mei stond de 616 opgesteld in Zwijndrecht.

De tekst op dit voertuig werpt licht op de inzet, de opofferingen én de onrechtvaardigheden waarmee mensen te maken kregen. Het toont hoe zij, ondanks raciale vooroordelen en economische uitbuiting, trouw bleven aan de Nederlandse vlag en actief bijdroegen aan de bevrijding van Europa. Ook worden zij herdacht die vielen in de strijd, in het verzet en in overzeese krijgsgevangenkampen.

Betekenis van onze overzeese gebiedsdelen Suriname, Curaçao, Aruba en De West tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Suriname heeft 80% van de grondstof bauxiet voor de productie van aluminium geleverd, die gebruikt werd voor de bouw van de Amerikaanse gevechtsvliegtuigen.

Wat bijna niemand weet is dat Surinamers als vrijwilligers hebben meegevochten tijdens WOII in Afrika, de landing in Normandië en bij de bevrijding van Nederland.

De Surinamers die in het Nederlandse leger dienden, waren heel Oranjegezind en hadden trouw aan onze driekleur gezworen. Oorlogspremier Gerbrandy zag dat anders, hij heeft gezegd dat er maar beter geen “nikkertjes” in het Nederlandse leger moesten dienen omdat witte militairen daar aanstoot aan konden nemen.

Scholen in Suriname hebben met centen een gevechtsvliegtuig bij elkaar gespaard voor de strijd tegen Nazi Duitsland. Dat heette toen in Suriname de maandagcent. Ouders gaven hun kinderen iedere maandag een cent of twee mee naar school.

Interneringskamp Copieweg was een Nederlands interneringskamp in Suriname tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het werd gebruikt voor de internering van burgers van Duitse nationaliteit uit Nederlands-Indië en Suriname.

Voor het begin van de oorlog was Suriname heel slecht verdedigd en in het begin slechts alleen door de schutterij. Om de productie en levering van bauxiet tot grote capaciteit op te voeren en veilig te stellen werden er vanaf 1941 tweeduizend Amerikaanse militairen gelegerd. Bij de airstrip bij Zanderij werd een groot vliegveld aangelegd omgeven door verdedigingswerken en munitiebunkers. Bij Fort Nieuw Amsterdam werden tijdens de oorlog 3 stuks zwaar scheepsgeschut geplaatst ter verdediging van Suriname.

Duitsland had zonder strijd een militaire basis op Frans-Guyana kunnen vestigen omdat Frankrijk onder de Vinchi regering viel en Frans-Guyana een kolonie van Frankrijk was.

Tijdens WOII zijn op Curaçao en Aruba van Koninklijke Shell de grootste olieraffinaderijen ontstaan. Ondanks dat deze eilanden nauwelijks beveiligd waren tegen mogelijke aanvallen. Het zou een kleine moeite geweest zijn om deze te bezetten.

In Suriname is tijdens de oorlog veel geld verdiend met de levering van bauxiet aan Amerika. Echter dit kwam niet ten gunste aan Suriname. Dit werd ingevorderd door Nederland wat deels gebruikt werd voor de aflossing van de Marshallhulp die Nederland had ontvangen.

In de wateren voor Suriname en de West waren vijf Duitse U-boten (onderzeeërs) operationeel die volgens de officiële telling gezamenlijk 49 schepen tot zinken gebracht hebben. Waaronder meerdere olietankers.

Op een zondag werd een Duitse matroos van een U-boot afgezet op Curaçao en ging in Willemstad op stap om daarna weer opgepikt te worden door zijn U-boot. Duitsland heeft dit toen breed uitgemeten in hun propaganda nieuws.

Amerika heeft toen snel 3000 militairen gestationeerd met het nodige aan oorlogsmaterieel voor de verdediging ter land en ter zee. Waar onder andere gebruik gemaakt werd van Blimps, kleine zeppelins, om onderzeeërs te vinden.

Op de olietankers van de Curaçaose Scheepvaart Maatschappij (Shell) werkten Chinese arbeiders als stokers. Dit was in het stookruim zwaar werk onder erbarmelijke omstandigheden van ronde de 50 graden Celsius. Maar ook zeer gevaarlijk omdat Duitse U-boten regelmatig olietankers torpedeerden.

De brandstof die op Curaçao en Aruba geproduceerd werd, was van zeer groot strategisch belang voor de geallieerde vliegtuigen gedurende de strijd in Afrika en tijdens de landing in Normandië en daarna voor de bevrijding van Europa.

Heel de geschiedenis over DE WEST is te lezen in het boek “DE APRIL MOORDEN” geschreven door Nizaar Makdoembaks, arts-onderzoeker en voorzitter van Stichting Eerherstel Oorlogsslachtoffers Curaçao (IBSN 978-90-73459-45-8).

Die vielen in de strijd: Dr. Jekelmans - J.C. Den Hollander - P. Hordijk - J.A. Kraak - H. de Man - J. de Man - A. Teeuw - W.F.A. Vaissier - J. van Wingerden

Die vielen in het verzet: G. Kögeler - T.A. Nawijn - N. Rijsdijk - J. Slotboom - W. Vernes - F.M. Vogel - J.G. Vrolijk - G.C. de Waard

Overleden in Nederlands-Indië: J. Hoogerland - C.P. de Wit - H. de Wit - C.A. de Graaf - P.C. de Wit - G. Damsma - A.A. van der Wal

Overleden in Thailand: C. Steenhoek

Overleden in Nieuw-Guinea: D. de Klerk

Overleden in Afghanistan: J. van Twist